Het is geen toeval dat een verloren gewaand schilderij van Rembrandt juist vorige week werd ontdekt. Het was namelijk de week dat Nederland afscheid nam van Jan Wolkers.Kijk eens goed naar het schilderij. Daar staat die goeie ouwe Jan ons gewoon toe te lachen. Het is de voorzienigheid die ons zo duidelijk maakt dat Jan Wolkers toch echt de Grote Eén was, een Hollandse meester.
En nog een vrolijke ook, precies zoals Rembrandt zichzelf schilderde. Het zelfportret beeldt ‘Democritus de lachende filosoof’ uit. Dat lijkt me geen eretitel voor een denker. Als je de dagen vult met peinzen over de zin van het leven, dan wil je niet te boek staan als lachebekje.
Bovendien, je bent een denker of je bent een ginnegap. Een combinatie is niet mogelijk. Maar Democritus, onze schuddebuikende piekeraar, was blijkbaar wel beide. Voorwaar een prestatie.
Maar goed, terug naar Wolkers. Die heeft ons toch maar mooi op het juiste spoor gezet, omdat ook hij een schijnbaar onmogelijke combinatie was. Met zijn blijmoedige ernst, en zijn serieuze lichtvoetigheid, liet hij zien dat er meer is dan alleen wit en zwart. Je kunt je overdag een beetje zorgen maken en er ’s avonds toch iets moois van maken. Of andersom. Als een hedendaagse lachende filosoof.
Het is daarom ook helemaal geen toeval dat M, het maandelijkse magazine van NRC Handelsblad, Jan Wolkers kort voor zijn overlijden afbeeldde alsof het een portret van Rembrandt betrof. Rembrandt en Wolkers, dat was gewoon twee handen op één buik.
Het is daarom ook helemaal geen toeval dat Jan Wolkers het boek De spiegel van Rembrandt schreef. Zoals Rembrandt in zijn schilderijen laveerde tussen licht en donker, zo deed Wolkers dat in zijn boeken. En zoals Rembrandt zich met compositie afzette tegen de gevestigde orde, zo deed Wolkers dat met woorden.
Maar goed, ze zijn beide dood, de een alweer wat langer dan de ander, dus we moeten maar op zoek naar een volgende.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten